Hem Avrupa’nın hem de Türkiye’nin sigortacılık gündemi pandemi ve yüksek ayak sesleri ile gelen iklim değişikliği ile oldukça yoğun. 2020 yıl sonu değerlendirmeleri yapılıyor, sigorta ve reasürans şirketleri gerçekleştirdikleri hedeflerini veya kaçırdıkları fırsatları tartıyor ve bu değerlendirmelere göre 2021 yılı için hedeflerini yeniden şekillendiriyorlar. Yoğun ve heyecanlı bir gündem. İyi yanı sizi sürekli canlı tutuyor, kötü yanı ise bazen büyük resmi kaçırıp bizi detaylara fazlaca boğuyor.

Sigorta sektörü ile 2006’da PwC’de çalışırken tanıştım, harika bir okul ve müthiş öğrenme fırsatları sunan harika ötesi yöneticiler. Birçok farklı sektörden müşterimiz ve yer aldığım çok farklı projeler olmasına rağmen uzmanlaşmak için PwC’den ayrılmaya karar verdiğimde önümde enerji, bankacılık, üretim ve en son sigorta sektörü seçenekleri vardı. Hepsi ile ilgili güzel pozisyonlar vardı ve saydığım bütün sektörlerden önemli şirketler beni o dönemde görüşmeye çağırmıştı. PwC’den sonraki okulum Generali ile iş görüşmesine giderken görme engelli biri benden yürüyen erdivenlerde yardım istemişti. O kadar kalabalıktı ki onu yanlız bırakamadım ve binmesi gereken otobüse bindirdikten sonra mülakata koşuşturmuştum.Dolayısıyla 15 dakika da geç kalmıştım. Ancak IK müdiresi Elif Hanım geç kalmama anlayış gösterdi ve böylece Türkiye’de ve İtalya’da beş yıl sürecek Generali maceram başlamış oldu. Ne kadar şanslıyım. Sigorta sektörüne girmemi sağlayan belki de o kişinin duası ve teşekkürü oldu. Dolayısıyla benim için güzel ve hayırlı bir başlangıç oldu.

Belki ülkemizde halen bankacılık kadar prestijli değil ve ne yazık ki halen yeterli derinliğe ve hacme ulaşamadı ancak sigortacılık sektörü benim için bankacılıktan daha önemli ve dönüştürücü bir güç. Bir ülke bankaları olmadan yaşayabiliyor, ancak süre gelen bir sigortacılık döngüsü yok ise kalkınamıyor, üretemiyor, büyüyemiyor, yaşam alanları ve bu alanlarda var olabilmek için altyapı inşaa edemiyor. Kendi sitemde de yer alan ve benim de sürekli aklımda tuttuğum bir söz var: ‘Bir şehri inşaa eden kişiler aslında sigortacılardır. Onlar olmaz ise iki tuğla bile üst üste koyulmaz!’. Biraz iddialı olabilir, ancak doğru olduğunu hergün görüyorum.

Bu söz aslında New York inşaa edilirken gökdelenlerin tepesinde çalışan işçiler ile özdeşleşmiş. Ancak şimdi yeniden geçerli oluyor, yeni bir formda ve yine sigorta şirketleri başrolde. Gündem ise bu sefer yalın binalar değil akıllı şehirler!

Akıllı şehir kavramı ile aslında 2017 yılında tanışmıştım. Sigorta veya reasürans şirketleri sigorta değer zincirindeki bütün adımları atıyorlar ancak bu adımların zeminini hazırlayan yani riski taşıyan örneğin evler, evlerin birleşmesiyle oluşan mahalleler veya mahallelerin birleşmesiyle oluşan şehirler farklı çıkar grupları tarafından farklı önceliklerle dizayn ediliyor ve hayata geçiriliyor. Peki sigorta ve reasürans şirketlerinin önderliğinde önce akıllı evler, sonra akıllı mahalleler ve akıllı şehirler oluşturulur, sürdürülebilir ve çevre dostu yöntemler ile  bu yaşam alanları birbirlerine bağlanır ve ortaya harika bir habitat çıkarsa. Bu evler ve evlerde yaşayan kişilerin teminat ihtiyaçları da yine risklerini en iyi bilen kurum olan sigorta veya reasürans şirketleri tarafından cevaplanır. Bu evlerin sahipliği veya içinde yaşama imkanı akıllı kontratlar vasıtasıyla ‘tokenize’ edilir ve bu süreç blokzincir üzerinden çok düşük operasyonel maliyetler ile, merkezi bir kontrol mekanizması olmadan, saniyeler içerisinde düzenli olarak yürütülür.

Bu projeyi Almanya’da faaliyet gösteren büyük bir sigorta grubunun inovasyon toplantısında mikro sigortacılık çerçevesiyle sunmuştum. Ancak o dönemdeki değerlendirici juri tarafından uygulanabilir bulunmamıştı. Danimarka’daki Brondby Haveby şehrinin fiziki yapısını alarak blokzincir tabanında yükselen ve yönetilen, kaba inşaattan daha fazlası olan, sürdürülebilir ve fonksiyonel yapısı ve sahiplerine farkı alanlarda farklı faydalar sağlayabilen yepyeni bir şehirleşme vizyonu. Bence Empire State binasının ‘tokenize’ edilmesine nazaran daha uygulanabilir, fayda ve etkinlik açısında daha yüksek sonuçlar ortaya çıkarabilir. Şu anda fintech ve insurtech tarafında bu kadar kapsamlı bir projenin yürütüldüğünü duymadım. Bilenler varsa beni bilgilendirirlerse de memnuniyet duyarım. Evlerin farklı elektronik araçlar ile daha akıllı ve sahibi tarafından yönetilebilir hale getirilmesi perspektifinde ise binlerce proje mevcut. Bu projelerin daha makro bir bakış açısı ile yeniden yorumlanması, yeni özellikler ile veya farklı branşlardan riskleri de yönetebilecek şekilde geliştilmesi de olasılıklar dahilinde. Hep birlikte göreceğiz.

#ZeynepStefan, #AIZAConsulting, #SmartCites, #SmartContract, #Blockchain, #Tokenisation, #DistruptiveTechnologies

 2,048 total views,  2 views today

Pandeminin etkileri ve yeni normalin ne olacağını anlama çabaları hızla devam etmekte. Sadece günlük hayatımızın değil sektörümüzün de nasıl bir forma evrileceğini göreceğiz. Yakın zamanda deneyimlemediğimiz bu değişim dalgalarından en çok etkilenecek kurum ise hiç kuşkusuz sektörün en öndeki dalga kıranları olan düzenleyici kurumlar ve bunların içinde de EIOPA olacak.  

EIOPA (European Insurance and Occupational Pensions Authority – Avrupa Sigorta ve Emeklilik Düzenleyici Kurumu) ile 2012 yılında İtalya’da çalışmaya başladığımda tanışmıştım. Gelişmekte olan ülkeler için mevcut düzenleyici kurumunun üstünde başka bir çatı kurum olması alışıldık bir durum değil, dolayısıyla EIOPA’nın sektör için oynadığı rolün önemini anlamam da zaman almıştı. Ancak özellikle Avrupa Birliği ‘Tek Pazar’ kavramının tartışıldığı günümüzde EIOPA, sermaye yeterliliği düzenlemelerinde olduğu gibi yine öncül bir rol üstlenmekte.

EIOPA ilginç bir yapıya sahip. Avrupa Birliği yönetim organlarından Avrupa Parlamentosu’na (European Commission) bağlı olarak faaliyet göstermekte ve ESFS (European System of Financial Supervision – Avrupa Finansal Düzenleme Sistemi) oluşumunun bir parçası. ESFS’ye bağlı olarak EIOPA ile birlikte EBA (European Bankıng Authority – Avrupa Bankacılık Düzenleyici Kurumu), ESMA (European Securities and Market Authority – Avrupa Menkul Kıymet Piyasaları Düzenleyici Kurumu) ve ESRB (European Systemic Risk Board – Avrupa Sistemik Risk Yönetim Kurulu) oluşumları da yer almakta. Bu kurumlar Avrupa Birliği’nde finansal sistemlerin düzenlenmesi için gereken teorik altyapının oluşturulduğu Lamfalussy Süreci’nde (Lamfalussy Process) 3. seviye kurumlar olarak belirlenmişler. 2003 yılında CEIOPS adıyla kurulan ve 2011 yılında şimdiki adını alan EIOPA, sigorta pazarının özelliklerinin ve rekabet koşullarının korunmasını ve fiyat istikrarının sağlanmasını amaçlamakta.

Harvard’ın harika fikirleriyle sürüden ayrılan profesörlerinden Dani Rodrik’in ‘The Globalization Paradox’ kitabı da, içerisinde adı birebir geçmese de EIOPA’nın fonksiyonlarının önemi ortaya koymakta. Kitabında yararlı ve sürdürülebilir bir küreselleşmenin nasıl olması gerektiği hakkında fikirlerini paylaşan Rodrik, Avrupa Birliği’nde oluşturulmak istenen kurumsal yapının üyeleri için önemine dikkat çekerken hiper-globalizasyon riskine karşı bizi uyarmakta ve aslında entegrasyonun nerede bitmesi gerektiğini de göstermekte. Küresel finansal sistemdeki kırılganlıkların üstesinden ancak küresel ölçekte düzenleyici kurumların varlığı ile gelinebileceğini belirten Rodrik, Avrupa Birliği özelinde bu amacın kısmen başarılabildiğinin, bu şekilde ülke sektörleri arasında entegrasyonun sağlanabildiğinin ve gerçek anlamda ‘Tek Pazar’ kavramının oluşturulabildiğinin altını çizmekte. Rodrik’in değindiği diğer bir konu ise ekonomik ve siyasal entegrasyon amacıyla bir araya gelmiş ülkeler arasında entegrasyon isteği açısından genellikle bir eksikliğin bulunmadığı, ancak uygulamada aynı birlikteliğin yakalanamadığı yönünde. EIOPA’nın önemi de işte bu aşamada ortaya çıkmakta. Düzenleyici kurumlar üzerinde gözlemci (oversight) rolünü her zaman öne çıkaran EIOPA, raporlama fonksiyonlarının yanında Avrupa Birliği üye ülkelerindeki düzenleyici kurumların işlerliğine ve sahadaki uygulamalarına da bir standart getirmeyi amaçlamakta.  

Pandemi gibi olağanüstü hal dönemlerinde de gördüğümüz gibi ülkeler arasında öncelikler değişebilmekte, birlikte hareket edebilme güdüsü azalırken çıkar farklılıkları ve dolayısıyla genel kabul gören düzenlemelerin maliyeti inanılmaz düzeylerde artmakta. EIOPA gibi, kurumlar ve ülkeler üstü bir göz sistemin kriz zamanlarında bile önceliklerini kolayca belirleyebilmesinin ve yeni normale hızla uyum sağlanabilmesinin garantisi olmakta.  

#EU, #ESFS, #ESRB, #EIOPA, #LamfalussyProcess, #DaniRodrik, #Globalization, #HyperGlobalization, # #AIZAConsulting, #ZeynepStefan  

 2,276 total views,  2 views today

Daron Acemoğlu, akademik çalışmalarını yakından takip ettiğim, yaptığı her araştırmada iktisadi ezberleri bozduğunu düşündüğüm ve bu değerli araştırmaların en kısa zamanda Nobel ile taçlandırılması için bol bol dua ettiğim ve kendi çapımda lobi yaptığım (J) çok değerli bir bilim adamı. İncelediğim ve araştırmalarımda kullandığım birçok makalesinin yanında ‘Why Nations Fail’ kitabı okuduğum ilk kitabı. Kitabı, Türkçe çevirisinden 2010 yılında okumaya başladım ise de o dönemdeki iktisat bilgim kitabın önemini anlamama yeterli olmadığından kısa zamanda sıkılmıştım. 2017 yılında orjinal dilinden okuduğumda ise elimden bırakamadım. Şimdi yeni kitabı ‘Narrow Corridor’ raflarda ve yeni yıl hediyesi olarak kendime hemen bir tane aldım. Henüz okumaya başlamadan önce ‘Why Nations Fail?’ kitabı ile ilgili notlarımı tekrar gözden geçirdim ve aradan geçen 3 yılda elde ettiğim özü bu yazıyla sizinle paylaşmak istedim.

Acemoğlu ve Robinson’un kitaplarında verdikleri örneklerle birlikte tekrarladıkları varsayım ulusların yükseliş veya düşüş süreçlerinin idari ve politik yapıyı oluşturan kurumların ne kadar kapsayıcı (inclusive) veya dışlayıcı (extractive) olduğu ile bağlantılı olması. Kapsayıcı kurumlar beraberinde iktisadi kalkınma ve zenginliği, dışlayıcı kurumlar ise kısa süreli bir büyüme gerçekleştirse bile sürdürülemez olduğundan iktisadi fakirleşmeyi getirmekte, üstelik istisnasız her seferinde! Bu tezlerini Venedik, Roma, kuruluş dönemindeki Amerika kolonileri ve Kongo Cumhuriyeti gibi tarihteki farklı ulusların hikayeleri ile destekleyen Acemoğlu ve Robinson tarafından verilen örneklerden en etkileyicisi benim için Venedik – Murano oldu. Bir zamanlar kurumlarının yapısına işlemiş inovasyon ve yaratıcılık ile benzersiz bir düşünce ortamı sunabilmiş ve gerçekleştirdikleri her faaliyet ile kapsayıcılığı benimsemiş bir düzen oluşturmuş döneminin Silikon Vadisi Murano, kapsayıcı kurumlarını ne yazık ki devam ettirememiş. Kapsayıcı kurumların getirdiği zenginlik, bu zenginliğe sahip olan çevreler tarafından korunmak istenmiş ve sistem bizzat zenginleştirdiği kişiler tarafından dışlayıcı hale getirilmiş. Bütün o ihtişam ve yaratılan katma değer zamanla kaybolmuş ve sadece cam sanatıyla anılır olmuş. Ne acı bir dönüşüm değil mi? Kitapta detaylı olarak incelenen Bostwana, Çin, Amerika Birleşik Devletleri’nin güney yakası gibi dışlayıcı kurumlara sahip toplumlarla birlikte İngiliz reform süreci, Fransız devrimi ve Japonya’daki Meiji restorasyonu da kapsayıcı yapılara dair de örnekler verilmekte. Mevcut dışlayıcı kurumlarını kapsayıcı olanlar ile değiştirmek mümkün ancak süreç hem zor hem de toplum tarafından hayata geçirilecek gerçek bir çaba gerektirmekte. Dönüşüm kesinlikle otomatik olarak gerçekleşmiyor. Acemoğlu ve Robinson’ın altını özellikle çizdiği gibi ekonomik birimler halkın tercihlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkmakta. Bu birimlerin faaliyetleri de nihayetinde politik birimleri şekillendirmekte ve dışlayıcı iktisadi birimler beraberinde dışlayıcı politik kurumları getirmekte.  

Kapsayıcı iktisadi kurumların devamlılığını ise politik istikrara bağlayan yazarlar, istikrarsızlık durumunda her türlü sahiplik olgusunun zarar göreceğini ve bunun da iktisadi gelişmeyi sınırlayacağını da sözlerine eklemekteler. Bu kuralın İspanya’nın 1516 yılında gerçekleştirmeye başladığı sömürgecilik faaliyetlerinden beri istisnasız uygulandığının da altını çizmeliyiz. Kişisel hakların zedelenmesi ile birlikte monopol oluşumların ortaya çıkması ve fayda üretiminin inovasyon ve verimlilik ekseninden çıkar ilişkilerine kayması da güzel günlerin bitmeye yakın olduğunu gösteren bir diğer işaret. Kitapta bu değişimi yaşamış birçok topluluğun öyküsü anlatılmakta. Ancak birbirinden hem kültürel hem de coğrafi olarak bu kadar farklı ve uzak olan toplumların hepsinin yükseliş ve çöküş dönemlerinin nedenleri bakımından bu kadar benzer olması beni inanılmaz şaşırttı. Sanki ilahi bir kural hiç şaşmadan her seferinde işlemekte. Kuzey ve Güney Kore, Amerika Birleşik Devletleri ve Latin Amerika arasındaki gelişim ve modernleşme farklılıklarının nedenleri de aynı eksen çerçevesinde açıklanmakta: Kapsayıcı ekonomik birimler ekonomik faaliyetlerin gelişimini desteklemekte, üretimi ve zenginleşmeyi arttırmakta. Bununla birlikte kişisel hak ve edinimlerin korunması beraberinde fon sahiplerinin yatırım iştahını getirmekte ve verimliliği arttırmakta.

Acemoğlu ve Robinson, yaratıcıkla beslenen ve sürdürülebilirlik isteyen değişim süreci olmadan gerçekleştirilen her ekonomik büyüme hamlesinin kısa bir dönem devam etse bile hızla sona ereceğini ve elde edilen kazanımların da aynı hızla kaybedileceğini belirtmekteler ve örnek olarak Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasındaki uzay faaliyetleri yarışını göstermekteler. Günümüzde Çin’in demokrasisiz bir büyüme modeli için mükemmel bir örnek olduğuna dayanan tezleri de bu görüşle birlikte ait olduğu fikir çöplüğüne atmakta Acemoğlu ve Robinson. Ben, Çin’in alternatif bir büyüme modeli olarak gösterilmesinin asıl nedeninin bu fikre sahip kişi veya kurumların sahip oldukları mevcut gücü (öncelikle iktisadi ve sonrasında politik güç) korumaya yönelik çabaları olduğunu düşünmekteyim. Acemoğlu ve Robinson’un da belirttiği gibi endüstriyel devrim ile değişen iktisadi dengeler beraberinde değişen politik dengeleri de getirmekte. Yani bir çıkar grubu iktisadi etkinliğini kaybettikten sonra sıra politik etkinliğine gelmekte. Politik dışlayıcılık ile toplum tarafından üretilen toplam refahı ufak bir grubun inisiyatifine sunan iktisadi kurumlar arasında bu koşullar çerçevesinde simbiyotik bir ilişki de ortaya çıkmakta ve bu yapılar birbirinden beslenmekteler. Dolayısıyla mevcut durumu, etkin olmasa bile savunma ve referans gösterme eğilimindeler. Kim yerse!

Kitapta dile getirilen diğer bir önemli husus ise düşük eğitim standartlarını sonuç yetersiz ekonomik performansı neden olarak gören genel kabul görmüş düşüncenin aksine Acemoğlu ve Robinson’ın düşük eğitim standartlarını neden yetersiz ekonomik performansı sonuç olarak tespit etmeleri. Bu perspektiften baktığımızda ulus içerisindeki yetenekli bireylerini yeteri kadar eğitemeyen bir sisteme sahip ülkenin ödediği bedel gerçekten çok yüksek ve girdiği kısır döngü gerçekten çok yıkıcı! Acemoğlu ve Robinson’un tespit ettiği gibi dışlayıcı kurumların temelinde yer alan yaratıcı ve dönüştürücü yıkım faaliyetlerinden duyulan korku da bence aslında bu eğitim sisteminin bir sonucu.

‘Why Nations Fail’ kitabında da bulduğum ve benim de risk yönetimi kariyerimin temelinde olan bir kavram söz konusu; ‘fine-tunning’ (ben bu kavramı küçük ancak sürekli değişim olarak çeviriyorum). Kapsayıcı kurumlar beraberinde mutlaka ‘fine-tunning’ gerektirmekte. Yani kapsayıcı kurumların devamlılığının garantisi kesinlikle yok. Kurulabilir, ancak devam ettirilmesi gerçekten zor bir iş. Çünkü kapsayıcı kurumlarla kendi iktisadi gücünü yaratan veya mevcut iktisadi gücü kendisine transfer eden kişiler yaratıcı gelişimin sınırlarına geldiklerini bu güçlerini korumak için sistemi değiştirmeye yönelmekte ve kapsayıcı yapıyı dışlayıcı bir yapıya çevirmeye çalışmaktalar, Murano örneğinde olduğu gibi. Bu niyetin başında tespit edilip önlemin dönüşüm başlamadan alınması ve sistemin tamamen olumsuz olarak değişmesini beklemeden küçük ama sürekli dokunuşlarla (‘fine-tunning’) mevcut inovatif yapının korunabilmesi büyük önem taşımakta.

‘Why Nations Fail’ harika bir kitap! İktisadi ve sosyal disiplinlerde farklı ve çok önemli sonuçlar çıkarabildiğim ve bitmesini hiç istemediğim bir çalışmaydı. Sindire sindire, üzerinde düşünerek, bazı yerlerde itiraz edip bazı yerlerde kesinlikle diyerek sonuna geldiğim güzel bir düşünsel yolculuk oldu. İktisadi gelişim, toplumların yapısı ve tarihsel perspektif gibi farklı ancak ilintili birçok disiplini içerisinde barındıran harika bir eser. Bu güzel çalışma için Acemoğlu ve Robinson’a bir kere daha teşekkür ederim.    

#WhyNationsFail, #DaronAcemoglu, #Inclusivity, #Extractivity, #FineTunning, #AizaConsulting, #ZeynepStefan

 2,212 total views,  2 views today

İsviçre’de faaliyet gösteren bir şirketle operasyonel risk yönetimi konusunda yaklaşık 2 ay süren çok detaylı bir çalışma yürüttük. Bu sürede operasyonel risk yönetimi alanında özellikle Avrupa uygulamalarını ve risk profesyonellerinin yeni bakış açılarını yakından görme ve aynı zamanda kendi bilgi birikimimi de güncelleme şansım oldu. İki aylık bu yoğun dönemin ardından elde ettiğim çıkarımları, operasyonel riskle alakalı kısa bir girişin ardından biraz teknik bir yazı ile sizinle de paylaşmak isterim.

Operasyonel risk, finans sektörü veya başka bir sektörde olsun benzer yaklaşımlarla değerlendirilen ve yönetilen bir risk olmak özelliği taşır. Genel bir tanım olarak yetersiz kapasiteye sahip veya beklendiği gibi performans göstermeyen iç süreçlerden, personel veya sistemlerden veya kurum dışı olayların gerçekleşmesinden dolayı ortaya çıkan finansal kayıpların sınıflandırıldığı bir risk türüdür. Uygulamada genellikle stratejik risk ve repütasyon riski de operasyonel risk altında yer almasına rağmen bu tanımlama doğru bir yaklaşım olarak kabul edilmez ve operasyonel riskten farklı anlama-ölçme-yönetme metodolojilerine ihtiyaç duyulur. Günümüzde finansal kayba neden olan ve operasyonel risk kapsamında değerlendirilen sekiz adet geniş kapsamlı risk kaynağı tanımlanmaktadır. Bunlar; şirket içi suiistimal, şirket dışından kaynaklı suiistimal, personel uygulamaları, iş yeri güvenliği, müşteri-ürün uygulamaları, envantere gelebilecek zararlar, iş durması, sistem hataları ve kurum içerisinde yürütülen her türlü faaliyet sonucunda ortaya çıkabilecek operasyonel risklerdir. Operasyonel riskle alakalı risk yöneticilerinin en çok şikayet ettikleri durum ise operasyonel riskin kalitatif yapısından dolayı ölçülmesinin zor olmasıdır. Çoğu zaman ortaya çıkan finansal kaybın nedeni operasyonel riskle birlikte birçok farklı risk türünü de barındırılabildiğinden sınıflandırmada da bazı belirsizlikler ortaya çıkabilir. Operasyonel riskle alakalı diğer bir özellik ise, diğer risk türlerinden farklı olarak kayıpların hiçbir zaman tamamen sıfırlanamaması. Kurum bütün faaliyetlerini durdursa bile operasyonel risk kaynaklı kayıpları devam edebilir.

Peki bu kadar çok olayı kapsayan bir risk türü nasıl şirketin risk iştah limitleri içerisinde tutulabilir? Risk yöneticileri operasyonel riski genellikle üç şekilde yönetir. Bunlardan ilki ve en basiti indikatör yöntemi. Kurum içi yapılar elde edilen yıllık gelire göre sıralanır ve en çok gelir yaratan birim en yüksek operasyonel risk potansiyeline sahip kaynak olarak kabul edilir. Uygulamada sorunlu birçok tarafı olmakla birlikte küçük ölçekli yapılarda uygulanabilecek basit bir yöntem. Biraz daha karmaşık diğer bir yöntem ise standartlaştırılmış yaklaşım yöntemi. Genellikle finansal kurumlarda uygulanan bu yöntemle faaliyet gösterilen iş kolları önceliklendirilen özelliklerine göre sınıflandırılır ve riske ne kadar açık olduğu manüel yöntemlerle değerlendirilmeye çalışılır. Üçüncü grup ise daha sofistike ölçüm methodlarının yer aldığı (IMA – Internal Measurement Approach, LDA – Loss Distribution Approach, Scenario Based, Scorecard vd.) ileri ölçüm teknikleridir.

Diğer risk türleriyle de benzer olarak operasyonel risk yönetimi için de altı temel adımı öngörmekteyiz. Bunlar; tanımlama, ölçme, takip etme, raporlama, kontrol etme ve engelleme. Kalitatif özelliğinin yarattığı zorluklar özellikle bu aşamada daha çok ön plana çıkmakta. Örneğin gerçekleştirilen faaliyetin doğası gereği değişen iş planları analizlere zaman hassasiyeti eklemekte ve çoğu zaman kendini doğal olarak yenileyen iş süreçlerine uygun operasyonel risk yöntemleri uygulanamayabilmekte. Optimum operasyonel risk yönetiminin gerçekleştirilebilmesi için sahip olunması gereken ile sahip olunan kaynaklar arasındaki fark kurum aleyhine planlanandan daha hızlı genişleyebilmekte veya tam tersi bir yönde ayrılan kaynakların kullanımını gerektirmeyecek şekilde azalmakta. Diğer risk türlerini yönetebilmek için kullanılan methodlar operasyonel riski kurum içerisinde arttırabilmekte veya üst yönetim açısından operasyonel risk kaynaklarının kontrolüne yeterli önem verilmeyebilmekte. Kişisel değerlendirmelerin diğer risk türlerinden daha çok öne çıktığı operasyonel risk yönetimi, sadece bu özelliğiyle bile yüksek operasyonel riske açık. J

İsviçre finansal piyasalarıyla ilgili hazırlık çalışmalarını yürütürken özellikle beş unsuru operasyonel risk perspektifiyle daha çok dikkate alınmaya değer bulduk ve beraber çalıştığımız kurumun risklerini önceliklendirirken göz önünde bulundurduk (Kuruma özel daha detaylı tanımları biraz genelleştirerek sizinle paylaşıyor olacağım).

• Bunlardan ilki özellikle finans sektöründe tabiri caiz ise tamamen başkalaşan müşteri beklentileri. Bankacılık alanındaki müşteri beklentileri yönetiminde Türkiye’nin Avrupa piyasasının önünde olduğunu memnuniyetle görmekle birlikte risk yönetimindeki iz düşümünün aynı kapsam ve hız ve kalitede gerçekleştirilemediği rahatlıkla söyleyebiliriz.

• Diğer bir operasyonel risk kaynağı ise düzenleyici kurum kaynaklı riskler. Türkiye’de düzenleyici kurumun hızına ve aktivite yoğunluğuna yetişilememekteyken Avrupa’da ise tam tersi yavaş adımlarla ilerlemeyi tercih eden bir yapı görüyoruz ki ikisi de birbirinden beter. Bu senkronizasyon problemi dolayısıyla risk yöneticileri ya gereğinden fazla proaktif olarak yalancı çoban damgası yiyorlar veya aksiyon almakta geç kalarak nehirde yol alan yaprak gibi kontrolü tamamen kaybediyorlar.

• Diğer bir risk ise değişen teknoloji ile birlikte ortaya çıkan ve gelişiminin nerdeyse anlık takip edilmesi gereken yeni riskler. Bunlar aslında sadece tamamen yeni riskler de değil. Mevcut riskler, teknolojik gelişmeler ile farklı bir yapı kazanarak bu grup altında sınıflandırılabilecek hale gelebilmekte. Örneğin dijitalleşme ile birlikte azalan operasyonel risklerin yerini farklı siber riskler alabilmekte veya operasyonel risk olarak tanımlanan bir adımın aslında stratejik risk olduğunun farkına varılabilmekte.

• Operasyonel riski azaltan unsurlardan biri olan eğitimli iş gücü de gün geçtikçe uğruna daha çok savaşılması gereken bir kaynak haline gelmekte. İşgücüne katılım sürekli artmakla birlikte şirketler, ihtiyaç duydukları eğitim seviyesine sahip çalışanlar için her geçen yıl daha fazla süre beklemek durumundalar. Sürecin sürdürülemez bulan finans kuruluşlarının sayısı ise her geçen gün artmakta.

• Euro bölgesinde devam eden düşük faiz ortamı ve bir türlü eski parlak günlerine dönemeyen yatırım ortamı beraberinde ya çok riskli yatırım kararlarını ya da çok çok düşük yatırım gelirlerine katlanma tercihini getirmekte. Bunun birlikte, Avrupa Birliği bünyesinde geçerli olan sermaye yeterlilik kuralları da uygulayan ülkelerin yatırım kararlarını kısıtlayarak ülkeler aleyhine haksız rekabet koşulları oluşturabilmekte. Bu konuda finansal kurumların karşı karşıya kaldığı mağduriyeti gidermenin tek yolu dünya üzerindeki bütün düzenleyici kurumların benzer bir risk iştahı ile finansal piyasalarını denetlemesi ki doğal olarak mümkün değil.

• Son olarak artık bütün analizlerimde yer vermeye başladığım ve olası etkilerini başka bir yazıda daha ayrıntılı olarak anlatacağım iklim değişikliği. Aslında iklim değişikliği artık gerçekleşmekte olduğundan bir risk olmakta çıktı. Artık biz sigortacılara düşen iklim değişikliğinin beklenen etkilerini değil gerçekleştirdiği değişimleri yönetmek. Avusturalya yangınlarından Amerika kara kışına, Avrupa’daki kuraklıktan ülkemizdeki, ancak tropikal iklimlerde örneğine rastlanan, şiddetli rüzgar ve tayfunlara kadar yaşadığımız şehirleri, yetiştirdiğimiz ve dolayısıyla yediğimiz yiyeceği değiştiren yeni iklimimiz artık sigorta poliçelerimizi ve teminatlarımızı da değiştirmeli.

#OperationalRiskManagement, #TopDownAssessment, #BottomUpAssessment, #BCM, #ClimateChange, #AizaConsulting, #DesignBuildRepeat, #ZeynepStefan

 2,175 total views,  1 views today

Sigortacılık sisteminde brokerlar, teminat hizmetleri alım ve satımına aracılık eden, işlemleri kendi adına olduğu gibi müşterisi olan kurum adına da gerçekleştiren ve bu işlemi önceden kararlaştırılan bir komisyon karşılığında yapan kurumlardır. Sigorta sektöründe faaliyetlerine önceleri sadece teminat sahibi ile teminat ihtiyacı olan kurum veya kişiyi bir araya getiren bir platform olarak başlayan brokerların sektördeki görevleri sektörün yapısı ile birlikte hızla değişmekte.

Değişen iklim, ısınan yerküre, artan nüfus ve sürekli genişleyen yerleşim bölgeleri ile birlikte günlük hayatımız artık birçok farklı risk içeriyor ve bu risklerin bazıları yıkıcı finansal etkilerinden dolayı teminat altına alınması gereken riskler. Bireysel müşterilerin yanı sıra özellikle kurumsal müşterilerin bu konudaki derdi büyük. Bünyelerinde çalışan yüzlerce personeli, sahip oldukları görünen veya görünmeyen varlıkları ile birlikte ticari faaliyetlerinin devamlılığını sağlaması gereken ve süreçte ticari mevcudiyetini bitirebilecek birçok riskle karşılaşan kurumsal şirketler için durum ne yazık ki biraz daha karmaşık. Hangi risklere sahip oldukları ve dolayısıyla hangi teminatlara ihtiyaç duydukları, bu risklerin hangi seviyelerde güvence altına alındığı ve hangi risklerin teminat altına alınamadığı gibi birçok ve aynı zamanda ticari faaliyet sahibi kişilerin çoğunluğuna göre önemsiz olan detayları bilmeleri ve teminat sağlayıcı sigorta şirketleri ile bu bilgiler ışığında iletişime geçmeleri, tam ihtiyaçları olan teminatları kabul edilebilir primlerle almaları ve bunu sahip oldukları her varlık için her sene tekrarlamaları gerekmekte.

İşte bu yönetilmesi zor süreçte risk sahiplerinin karşısına brokerlar çıkıyor. Müşterileri için sadece teminat sahibi ile teminat ihtiyacı olan tarafları birleştiren aracıdan öte müşterinin süreçlerini analiz eden, ihtiyaçlarını belirleyen, belki de müşterisi tarafından daha önce tespit edilememiş riskleri belirten ve bir anlamda katalizör işlevi gören brokerlar. Brokerlar sayesinde kurumlar sahip oldukları risklerin yönetimini bir nevi taşere ediyorlar ve kendi bünyelerinde bir risk yönetim ekibi kurmak yerine bu yönetimi brokerlardan bekliyorlar.

Bu anlamda brokerlar günümüzün anlaşılması güç risk ve teminat yapısında bir nevi “Google” hizmeti görüyor ve müşterinin ihtiyacını kolayca karşısına çıkarıyor. Bu nedenle broker sayısının, üretiminin ve verdikleri hizmetlerin çeşitlenmesi tam olarak sigorta sektörünün de büyümesi anlamına geliyor. Zaten veriler de bu büyümeyi destekliyor.

Ancak dünya ve Türkiye piyasasında brokerların sorumluluğu, ilgili teminatı bulmak ve müşteriye ulaştırmakla bitmiyor. Değişen sigortacılık şartlarında brokerların iş tanımları bir aracıdan ziyade bir risk danışmanının görevlerine doğru evriliyor. Gelişen sigorta piyasasında broker ölçeğindeki aracılardan beklenen standart risk yönetim sistemlerinden farklı olarak efektif maliyet analizi yapabilmeleri ve müşterileriyle “Know-how” transferi bazlı bir iş ilişkisi gerçekleştirebilmeleri. Dolayısıyla brokerlara sigorta sektörünün gelecekteki danışmanlık hizmetleri sağlayıcıları gözüyle bakmamız gerekmekte. Ayrıca müşterilerine devamlı bir risk yönetim sağlamaları ve müşterilerinin değişen iş süreçleri ile birlikte değişen risk yapılarına göre proaktif olarak hareket etmeleri gerekecek. Bu hareket biçimi brokerlar bünyesinde sektör bazlı “know-how” birikimini sağlayacak ve brokerların matematiksel analizlerle trendleri takip etmelerine yol açacaktır. Bu bilgiden hareketle brokerların sigorta sektöründe kompakt bir hizmet sağlayıcı olarak hareket edebileceğini, sigorta şirketlerinin ihtiyacı olan değerleme, analiz, ölçme, modelleme gibi farklı ihtiyaçları için tek bir broker bünyesindeki farklı hizmet birimlerinden sağlayabileceğini öngörebiliriz.

Ancak bu seviyede bir hizmet sağlayıcısı olabilmek için brokerların gerçekleştirmeleri gereken bazı hazırlıklar bulunmakta. Yapılan incelemeler, brokerların öncelikle iş süreçlerini standart uygulamalardan müşteri ihtiyaçlarına göre şekillenen bir yapıya kavuşturulmaları gerektiğini ortaya koymakta. Yeni iş fırsatları ile birlikte yeni risklerin ortaya çıkacağı kuralından hareketle, bu fırsatlarla alakalı müşteri taleplerini önceden öngörebilmeleri ve gerekli aksiyonları alabilmeleri de klasik yapılarında gerçekleştirilmesi gereken diğer bir değişiklik. Bilgi işlem alt yapılarını da bu analizleri yapabilmelerine olanak sağlayacak kadar geliştirmeliler ve özellikle sigorta piyasasında görülebilen “siyah kuğu” (black swan) ihtimaliyle baş edebilmeliler. Bu özellik ise beraberinde sigorta ve reasürans şirketleri gibi güçlü bir finansal yapıya sahip olmalarını gerektirmekte. Sigortacılık dünyasındaki yeni ürünleri ve gelişen piyasaları yakından takip etmeleri, ülkelerin ve piyasaların ekonomik, sosyal, teknolojik, politik ve çevresel gelişimleri (STEEP drivers – Social, Technological, Economic, Environmental and Political) ve yatırım yapılarıyla alakalı analiz yapabilmeleri de mutlaka sahip olmaları gereken diğer özellikler. STEEP bileşenleri arasında yer alan ekonomik analizler içerisinde özellikle sirayet riski (contagion risk) büyük bir öneme sahip. Gelişen ekonomik yapı ve küreselleşme ile birlikte tedarik zincirlerindeki kırılmalar (sadece üretim firmaları için değil, küresel anlamda birbirine bağlı hizmet firmaları da) öncekinden daha büyük bir maliyet yaratmakta. Brokerlar tarafından bu riskin iyi analiz edilmesi ve doğru araçlar kullanılarak engellenmesi (hedge edilmesi) olası bir hasar sonrası ortaya çıkabilecek hukuki anlaşmazlıkların ve beklenmeyen maliyetlerin önlenmesi için önem taşımaktadır.

 

Dünya ve Türkiye’de Brokerlar

Sigorta ve Reasürans Brokerları Derneği (SBD) verilerine göre Türkiye sigorta sektöründe şu anda aktif olarak faaliyet gösteren 138 broker bulunmakta. Toplam prim üretim değerlerine baktığımızda brokerların 2017 yılı içerisinde üretilen toplam 46,5 milyar TL üretimin yaklaşık 5 milyarını gerekleştirdiğini görüyoruz ki bu üretim %10,7’lik bir pazar payını ifade etmekte. 2016 yıl sonunda ise 40,4 milyar toplam üretimin 4,3 milyarını üreterek yine %10,7 pazar payı elde ettiklerini görüyoruz. Kısaca, sektörün %15 büyüme değerine uygun bir prim üretim artışı gösterilmiş. Dağıtım kanallarındaki çeşitlenmeye ve birçok şirketin direk satış yöntemlerini geliştirmesi ile birlikte diğer kanallardaki üretimlerdeki düşüşü dikkate alırsak broker kanalının 2017 yılını üretim açısından başarılı bir şekilde bitirdiğini söyleyebiliriz.

Dünyadaki dağılım ise çok çeşitli. Brokerlar Avrupa piyasasında üretimin %10’una, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkelerde ise prim üretiminin %75’ine aracılık ediyorlar. Asya kıta ülkelerinde üretimde düşük bir paya sahipler. Meksika’da brokerların pazar payları %50, Brezilya’da ise sadece %7,5 oranında. Bulgaristan’da brokerların üretimdeki payı hayat dışı branşta %29, hayat branşında ise %20 civarında. Fransa’da hayat branşında üretim %20, hayat branşında ise %12 seviyesinde. İtalya piyasasında ise brokerların üretimi hayat dışı branşta %7,5, hayat branşında ise sadece %2.

Bu çeşitli oranların arkasında ise ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeyleri, sigorta piyasalarının geleneksel yapısı ve müşterilerinin alışkanlıkları yer alıyor. Ekonomik gelişmesini tamamlayan, örneğin G-7 ülkeleri gibi ülkelerde, broker kanalından üretimin diğer dağıtım kanallarına göre yüksek düzeyde olmasını bekleyebiliriz. Bu ülkeler artan refah seviyesiyle birlikte birçok girişimciye ve kurumsal şirkete ev sahipliği yapıyor. Kısıtlı ve değerli vakitlerini kendi iş kollarını geliştirmenin dışında bir uğraşla harcamak istemeyen yöneticiler ise risk değerlendirme ve doğru teminatları iyi fiyata bulma gibi sorumluluklarını brokerlara devrediyor. Dolayısıyla brokerların gelişmesi ve sanayileşme ve gayrısafi milli hasılanın artması arasında da orta önemde bir korelasyonun söz konusu olabileceğini de söyleyebiliriz.

InsurTech ve Brokerlar

Brokerların sigorta sektöründe hak ettikleri öneme kavuşabilmeleri için InsurTech büyük bir öneme sahip. Zira, broker şirketlerinin yukarıda bahseetiğimiz atılımları yapabilmeleri için gerekli teknoloji desteği InsurTech ile ve üstelik sürekli azalacak maliyetlerle sağlanabilecek. Brokerlar, etkili veri yönetimleri, müşterilerine yakın duruşları ile kolayca fark edebilecekleri teminat talepleri ve geliştirecekleri inovatif ürünler ile sektörün yıllardır beklediği dinamizmi dağıtım kanalları alanında oluşturabilirler. Dünyada Sanayi 4.0 (Industry 4.0) ile değişen ekonomik yapıya baktığımızda hızlı balığın büyük balığı kolaylıkla yiyebildiğini görüyoruz. Yani InsurTech ile broker piyasasında sahip olunan uluslararası finansal güç veya farklı pazarlarda faaliyet göstermenin getirdiği avantaj önemini kaybetmekte. Inovasyon ve farklı düşünebilmenin getirdiği dinamik enerji sigortadaki bütün süreçler gibi brokerları da dönüştürecek ve karşımıza yepyeni bir broker modeli çıkaracak.

#STEEPDrivers, #Brokers, #RiskManagement, #ContagionRiskManagement, #InsurTech, #ZeynepStefan

 1,526 total views