Sigorta sektörünün son zamanlardaki en önemli inisiyatiflerinden biriydi B3i. Blok zincir teknolojisinin sigorta sektöründeki olası uygulamalarını değerlendirmek ve bütün sektörü kapsayacak ortak çözümler oluşturmak amacıyla 2016 yılında kurulmuştu. DACH Region (Almanya-İsviçre-Avusturya’yı tanımlamak için kullanılan Almanca bir terim) serüvenimiz nerdeyse aynı dönem başlamıştı, ancak B3i benden önce havlu attı. Bünyesindeki sigorta ve reasürans şirketlerinin maddi kaynakları ve personelleri aracılığıyla sağladığı entelektüel sermaye ile yoluna devam eden B3i, önce bu önemli teknolojide beklentileri tam anlamıyla yönetememe sorunuyla yüzleşti. Sonrasında hissedarları teker teker ortaklıktan çekildiklerini açıkladılar. Hissedarlarla birlikte birbirinden değerli çalışanlar da akademik araştırmalarına sonlandırdılar. Kurum 2022’nin ikinci yarısında finansal çıkmaza girmişti bile ve nihayet faaliyetlerini tamamen durdurduğu bilgisini kamuoyu ile paylaştı. B3i’nin blok zincir alanında olası kapasiteyi belirlemesi ve geniş kapsamlı bir dönüşümü tetiklemesi beklenirken bu kadar erken yola veda etmesi, sigorta sektörünün dönüştürücü gücüne inanan biri olarak en çok beni hayal kırıklığına uğratmıştı sanırım. Tam bu durumun nasıl meydana geldiğini anlamaya çalışırken bu sefer de daha kritik bir alandan geri çekilme sesleri gelmeyi başladı: İklim değişikliği! Blok zincir teknolojisinin sigorta ve reasürans sektörlerindeki uygulamaları halen evrimleşmekte ve üzerinde uzun zaman çalışmamızı gerektirecek. Ancak iklim değişikliği çoktan hayatımızın merkezinde ve böyle bir alandaki konsensusların durdurulmasının maliyeti kesinlikle blok zincir çalışmalarının durdurulmasının maliyetinden daha yüksek!

Birleşmiş Milletler inisiyatifinde öncelikle sekiz sigorta ve reasürans şirketinin katılımıyla Venedik İklim Zirvesi’nde 2021 yılında kurulan NZIA (Net Zero Insurance Alliance), yakın zamana kadar otuzdan fazla sigorta ve reasürans şirketini ve dünya genelinde toplam brüt prim üretiminin %15’ini temsil etmekteydi. Birçok sigorta ve reasürans şirketi iklim değişikliğinin portföyleri üzerindeki yıkıcı güçlerinin farkında ve özellikle artan kümülatif riski yönetebilmek adına karbon salınımını doğrudan kontrol edebilmek için harika çalışmalar gerçekleştirmekteler. Örneğin kömür temelli projelere verilen mevcut teminatların kademeli olarak azaltılması, petrol ve doğal gaz projelerinin sigortalanmaması, şirketlerin kurumsal kimliklerini ifade eden faaliyetlerinin ve çalışanlarının karbon ayak izlerinin azaltılması vb. NZIA’ın sektöre katkısı ise uygulamalarda ortak standartlar geliştirilmesi ve elde edilen bilgi birikiminin paylaşılarak etkisinin arttırılması. Munich Re ve Zurich Insurance Group öncülüğünde kurulan NZIA, 2030 yılına kadar üyelerinin operasyonlarının ve 2050 yılına kadar sigorta ve reasürans faaliyetlerine dahil olan her paydaşın ‘carbon-free’ (karbon ayakizinin sıfır olduğunu ifade eden terim) olması temel hedefiyle yola çıkmıştı.

‘Çıkmıştı’ diyorum çünkü NZIA’nın önce kurucularından birisi olan reasürans devi Munich Re, sonrasında iklim değişikliği alanındaki faaliyetleriyle her zaman övünen Zurich Insurance Group ve sonrasında Almanya piyasasının bir diğer devi Hannover Re konsorsiyumdan ayrıldıklarını açıkladılar. Ayrılış nedenleri ve 2050 hedefine bağlı kalacaklarını belirten açıklamaları birbirine benzer olsa da özellikle Munich Re’nin belirttiği bir detay dikkat çekiciydi. Mevcut çalışmaları ile 2050 hedeflerini erken yakalayacaklarını öngören Munich Re, önemli derecede anti-tröst riskinin ortaya çıkması temel motivasyonu ile iklim değişikliği ile mücadeleye yalnız devam edeceklerini belirtti.

Blok zincir, IoT (nesnelerin interneti) ve makine öğrenmesi gibi birçok konuda olduğu gibi iklim değişikliği alanında da ciddi bir patent dalgasıyla karşı karşıyayız. Tıpkı sanayi atılımının gerçekleştirilmesi için gereken icatların üretildiği, patentleşme yarışının başladığı ve böylelikle 20. yüzyılın şekillendirildiği 1800’lü yılların son döneminde olduğu gibi günümüzde de bir patent dalgasının içerisindeyiz ve yeni ekonomiyi şekillendirecek öncül kuvvet kesinlikle buradaki faaliyetlerle belirleniyor olacak. Munich Re’nin açıklaması önemli patentlere sahip olduklarını izlenimini verse de sektörde yön verici araştırmalar gerçekleştirerek öncü olan tek kurum da kendileri. Bu konuda patentlere sahip olmalarını şaşırtıcı bulmamakla birlikte elde ettikleri hedeflerine NZIA’ın kuruluşundan sonra elde ettiklerini düşünüyorum. Yakında ürünlerine uygular hale gelince detaylarını da öğrenmiş olacağız. Bu önemli adımla birlikte iklim değişikliği gibi hayati bir konuda elde edilen patentlerin kurumların inisiyatifine bırakılmaması gerektiğini de düşünmekteyim. Tıpkı çocuk felci aşısını bularak patentini anonim hale getiren ve ileride dünyanın gidişatını değiştirecek birçok çocuğun hayatta kalabilmesini sağlayan değerli bilim insanı Dr. Salk gibi bu alanda elde edilen patentler de geleceğimizi şekillendirecek nice çocuğun hayatta kalmasını sağlayacaktır. Bekleyelim ve kurumların ne kadar sağduyulu olabildiklerini beraberce görelim.

#ZeynepStefan, #ClimateChange, #B3i, #NZIA #DACHRegion, #Decarbonisation, #ClimateCommitment, #CarbonNeutral, #DrSalk, #AIZA.

 1,590 total views

Bir akademisyen olarak rapor okumaya sondan başlarım; hangi kaynaklar kullanılmış, dokümanda hangi kısaltmalar var, bilmediğim bir kavram var mı vb. Hindistan’ın bence daha uzun vadeye yayılması gereken ödeme sistemleri projeksiyonunu da sondan başlayarak okumaya başladım.

Öncelikle Türkiye Merkez Bankası’nın yıllar önce ödeme sistemleri kontrolünü eline almasıyla ilgili kararının ne kadar doğru olduğunu, ödeme sistemlerinin parasal kontrol ve etkinliğin sağlanması amaçları için ne kadar önemli olduğunu ve Merkez Bankası’nın asli görevleri arasında yer aldığını dünyanın en büyük altıncı ekonomisinin hazırladığı projeksiyon vasıtasıyla bir kere daha teyit etmiş oluyoruz. Dikkat çekici bir başka nokta ise henüz diğer muadillerinde görmediğim bir farkındalık; RBI (Reserve Bank of India) aslında parasal sistemin yeniden dizayn edildiğini/edilmesi gerektiğini görerek kendi pozisyonunu da güncellemekte ve gelecekte geriden gelmeyeceğinin ve finansal sistemlerin yolunu yaratıcı özelliğini daha etkin şekilde gerçekleştireceğinin de altını çizmekte. Tam olması gerektiği gibi! (Bununla birlikte 2001 yılından beri bu paradigmaya sahip olduklarını söylüyorlar ki bence biraz abartmışlar, olsaydı şu anda halen kripto para çamurunda debelenmezlerdi.)

Altı çizilmesi gereken ilk ve en önemli nokta Hindistan’ın iç kaynaklarının kullanımına verdiği önem. (Bu özelliği ile de Türkiye ile benzerlik gösterdiğini kolaylıkla söyleyebiliriz) Raporun genelinden aldığım hava Hindistan’ın nüfusu, iktisadi yapısı ve dünya ekonomisindeki yerini bilerek davrandığı ve bu ölçekte bir büyüklüğü farklı ülkelerin kullanımına sunmayacağı; kendi veri yapısını oluşturacağı, kendi tüketiciyi koruma kanunlarını uygulayacağı, kendi suiistimal önleme mekanizmasını kullanacağı ve mevcut uygulamaları tek bir platforma bağlayacağı, hemen hemen bütün milletlerin peşinde olduğu paranın seyri verisini büyük bir dikkatle ve kendi belirleyeceği yüksek standartlar ile ve sadece kendi toprakları üzerinde koruyacağı.

Paranın seyrine dahil olan her kişi ve kurumun regülasyona tabi olacağını ve ‘short-cut’lara kesinlikle izin verilmeyeceğini belirten RBI (ki ülkemizde Merkez Bankası’nın da yaklaşımı da bu şekilde), ödeme sistemlerinde hız, etkinlik ve her yerden ulaşılabilme standartlarının ülke geneline yayılması gerektiğine de işaret etmekte. (Ancak bu ulvi amaçlara hangi yollardan varılacağı belirtilmemiş doğal olarak) İşte burada harika bir yol ayrımı karşımıza çıkıyor ki hangi yola sapılması gerektiğine sadece risk yöneticileri ve iktisatçılar karar verebilecek!

RBI’nın belirttiği hız aslında opsiyonel. Örneğin bu hızı ECB (European Central Bank- Avrupa Merkez Bankası) gibi geri plana itip daha temkinli ve garanti gidebilirsiniz ancak bölge avantajınızı, paranızın rezerv para olma talebini ve senyoraj hakkının getirdiği kolaylıkları kaybedersiniz. Veya son sürat dalabilirsiniz, artık karşınıza ne çıkarsa. Karşınıza ne çıkarsa dedim çünkü daha önce yapılmadığı için bir ülkenin ödeme sistemlerinin dijitalleştirilmesi ve paranın takibinin her adımda kolaylıkla yapılabilmesinin nasıl bir his olduğunu henüz bilmiyoruz. Bu alınabilecek bir risk, eğer kaybedecek çok bir şeyiniz yoksa, eğer orta gelir tuzağında debeleniyorsanız, eğer dışa bağımlı ve kırılgan ekonominizi bir yerlere getirmek istiyorsanız. Tıpkı Türkiye gibi. Üstelik Hindistan’dan daha küçük (bayağı küçük – Hindistan 3.250 milyar Dolar GDP ile altıncı sırada, Türkiye 844,5 milyar Dolar GDP ile 22. Sırada – neredeyse dört katımız kadar büyük) olduğumuz için bu riski de görece daha kolay alabiliriz. Ancak bu cahil cesaretinin mutlaka sıkı iktisadi politikalar ile beslenmesi, senaryoların çok iyi belirlenmesi ve özellikle Merkez Bankası’nın piyasaya müdahalede kullandığı unsurlara etkin ulaşımının garanti edilmesi gerekmekte. Teknolojinin de mutlaka Türkiye’de geliştirilmesi gerekiyor ki son dönemde çok popüler olan ‘yerli ve milli’ kavramına asıl ihtiyacımız olan yer tam da burası.

Hemen bir parantez açıp Hindistan ekonomisinin yapısına da kısaca bakmalıyız. 2020 verilerine göre Hindistan GDP’sinin %40’ını finansal servislerden gelmekte ki bu oranın yarısı bankacılıktan geliyor. Bence güzel bir dağılım. Türkiye’de finansal piyasalarda bankacılığın yerinin ağırlığından sürekli şikâyet ettiğimi yazılarımı okuyanlar bilir. Hindistan’da tasarruf oranları da yüksek seyretmekte, GDP’nin yaklaşık %35. Hindistan’ın da tıpkı Türkiye gibi stratejik bir konumu var. Hem daha doğuya; Çin, Japonya, Avusturalya; yakın hem de Arap Yarımadası, İran ve Avrupa’ya. Hindistan’ın da birçok hızlı ekonomi gibi önemli yapısal probleri mevcut; çevre kirliliği, Gini Katsayısı, yoğun yoksulluk. Bunlar ve ekonomik gelişimine etkisi ayrı bir iktisadi analizin konusu olabilecek derinlikte.

RBI’nın 2019-2021 vizyonunda ortaya koyduğu birçok kavramın (2FA, AFA, BNPL, BPSS, CCIL, CLS, CPFIR, CPS, DPI, e-BAAT, FMI, FSC, IMPS, INFINET, LEI, NACH, ODR, PvP, PAC, PPI, PSS Act, PSO, RTGS, SFMS, UPI, VPA – 1.6. ve 2.2. Bölümlerinde belirtilenler) aynen alınıp İstanbul Finans Merkezi Kanunu’na entegre edilmesi ve her bir kavram için bir projeksiyon oluşturulması da harika bir adım olacaktır. (Bu kavramların her biri aslında teker teker hakkında yazı yazılabilecek derinlikte, takip eden yazılarımda değiniyor olacağım.)

Hindistan 2025 vizyonunu beş kavram ile özetlemiş ki şapka çıkartıyorum: Integrity (bütünlük), Inclusion (kapsayıcılık), Innovation (İnovasyon), Institutionalisation (kurumsallaşma) ve Internationalisation (uluslararasılaşma). Aslında oldukça jenerik olmakla birlikte bu kavramları Hindistan Merkez Bankası’nın resmi raporunda görmek beni inanılmaz mutlu etti. Üstelik bu kavramlar sadece ödeme sistemleri için değil finansal piyasaların herhangi bir kesimi için temel indikatörler olarak her türlü iş planına entegre edilebilir. RBI yine bu hedeflerine nasıl değineceğini belirtmemiş, artık orası bizim hayal gücümüze kalsın.

Son olarak raporda dikkatimi çeken başka bir unsur ise IoT’lerin ödeme sistemlerini şekillendirmedeki önemine değinmeleri. Vizyon raporunda yer almamakla birlikte Hindistan’dan yakında IoT’ler için de sıkı bir takip planlamasını beklemeliyiz. IoT konusu giderek Blockchain’den daha belirleyici olmakta. Benim öngörüm dönüştürücü teknolojilerde Blockchain’in öne çıkacağı yönündeydi ancak görüyorum ki kolayı seviyoruz. Kendi fiziksel özelliklerimizde olduğu gibi emeklemeden yürüyemiyorsak, finansal piyasalarımızda da dönüşüm önce en kolay olanlardan başlayacak demek ki. Gelecek projeksiyonlarım için önemli bir geribildirim de vermiş oldum kendime böylece.

#ZeynepTuran, #FinancialInclusion, #Integration, #Inclusion, #Innovation, #Institutionalisation, #Internationalisation, #IoT, #AIZA   

https://www.paraanaliz.com/2022/yazarlar/zeynep-stefan/zeynep-stefan-yazdi-hindistan-2025-odeme-sistemleri-vizyonu-ve-turkiye-izdusumleri-g-35171/

 1,934 total views

Her ne kadar uygulama daha çok talep edilen ve ilgi çekici bulunulan alan olsa da kuram, bütün yapının yükseldiği, yapılması amaçlanan faaliyetin sahip olması istenen en temel değerlerinin belirlendiği ve aslında bütünü şekillendiren önemli bir tanım. Kuramın, yani temelin, sağlam atılmadığı, yeterli detayda açıklanamadığı her faaliyetin, belli bir dönem sonunda anlamını ve etkinliğini yitirdiğini ve belki de nihai amacına ulaşamadan sonlandırıldığını görürüz. Kuramın bu önemli etkisini anladıktan sonra sigorta sektöründeki faaliyetlerin hangi kuram etrafında şekillendiği sorusu üstüne düşünmeye başlamış ve teminat eksiliği (protection gap) kavramıyla tanışmıştım. Teminat eksikliği ile mücadele, aslında benim için sigorta sektöründe olmak istememin temel sebebi yani benim kuramım. Sigorta sektörünün yarattığı, mikrodan makroya, düzenleyici sosyal etkiler ve riskin gerçekleşmesi sonrasında evini veya bir yakınını kaybeden, hayatlarında kaybın olumsuz etkilerini yaşayan insanlar için bir nebze telafi ve bazı durumlarda teskinlik sağlayan hasar ödemeleri aslında teminat açığı temel kuramı etrafında şekillenmekte.

Teminat açığı kavramının ülke ekonomik ve sosyal politikalarına etkisi eğitim, toplumdaki yoksulluk kavramı ile mücadele ve sonuçta oluşturulan hak temelli bir sosyal içerme politikasını uygulayabilme gibi birçok makro değişkenle de bağlantılı. Bu geniş çerçeve içerisinde Ayşe Buğra’nın ‘Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika’ adlı harika kitabını okudum ve aslında sigorta sektörünün ülke genelinde uygulanması talep edilen sosyal politikalara etkisi hakkında yeni fikirlere sahip oldum. 

Sigorta sektöründe yer alan birçok kişinin üzerinde mutabık olacağı gibi en çok maddi geliri yüksek olmayan kesim tarafından talep edilmesi gereken poliçe teminatı, prim bedelinin toplam hane gelirine oranının yüksekliği sebebiyle çoğunlukla, zorunlu sigortalarda dahi, es geçilmekte  ve bu durum ülke genelinde teminat açığını arttırıcı olumsuz bir etki yaratmakta. Birçok kaza ve doğal afet teminat dışı kalmakta, mağdurlar zararlarının tazminatı için çoğu zaman devlet desteği beklemekte ve bu durum mevcut sigortalı kesim üzerinde hakkaniyet kuralını zedelemekte ve sigortalanma oranını daha da düşürmekte.   

Teminat açığının artması aynı zamanda toplum bireyleri arasında güvence eksikliğinin ve yoksulluğun artması, genel çerçevede ise Ayse Buğra’nın kitabında belirttiği gibi yoksullaşan insanların topluma katılımını engelleyen bir sosyal dışlanma sorununun ortaya çıkması problemlerini beraberinde getirmekte. Yine teminat açığının artmasının olumsuz etkilerinden belki de en önemlisi eğitim alanında. Toplumda var olan yoksulluğun nesilden nesile geçmesinin önündeki önemli engellerden biri olan eğitim hayatına hiç başlanamaması veya devamlılığının yeteri kadar sağlanamaması teminat açığının büyümesine olumsuz katkı yapmakta. Eğitimdeki bu olumsuz gidiş orta ve uzun vadede ülke ekonomisi genelinde düşen verimlilik ve işgücü eksikliğini, çıktı performansında gerilemeyi, gayrısafi milli hasılada düşüşü getirmekte ve bu fasit dairede teminat açığı daha çok yoksullaşmaya yol açmakta.

Ülke ekonomisi üzerinde bu kadar etkili ve yıkıcı sonuçları olabilen teminat açığı tehlikesinin sigorta sektöründeki en çok uygulanan çözümü mikro sigortacılık. Bunun yanında, fikir babası Muhammed Yunus’a 2006 yılında Nobel Barış Ödülü’nü kazandırmış olan, dar gelirliler arasında yatırımcılık faaliyetlerinin ve dolayısıyla gelir seviyesinin arttırılmasını amaçlayan Grameen Bankası ve mikro kredi uygulamaları, teminat açığının azaltılması ve toplum genelinde vatandaşlık hakları bağlamında yoksullukla mücadele de kullanılan önemli uygulamalar arasında yer almakta.

Teminat açığı bütün ekonomik karar mercilerinin üzerinde durmaları ve azaltmak için orta ve uzun vadede geniş kapsamlı çalışmalar gerçekleştirmek zorunda oldukları, olumsuz etkileri yıkıcı olan bir kavram. Sigortalılık oranının arttırılması, sigorta poliçesinin satılan değil talep edilen bir hizmet/ürün haline getirilmesi, ileri risk analiz çözümleri ile sahip olunan risk bazlı fiyat politikasının etkin şekilde uygulanabilmesi, teminat sağlanamayan durumlarda düzenleyici kurumun devreye girerek oluşturduğu teminat havuzları ile piyasaya müdahale etmesi gibi uygulamalar teminat açığının azaltılması ve refah seviyesinin yükseltilmesi hedeflerine ulaşabilmek için uygulanabilecek aksiyonlardan bazıları. Grameen Bank uygulaması ve mikro sigortacılık kavramı ise başka bir yazının konusu olacak.      

#ProtectionGap, #PoliticalEconomy, #AyseBugra, #ViciousCycle, #MicroInsurance, #GrameenBank, #ZeynepStefan 

 1,254 total views

Dünya genelinde alt gelir grubunda dolayısıyla mikro sigorta hedef kitlesi içerisinde yer alan yaklaşık 4 milyar kişi olduğu tahmin ediliyor. Bu büyüklükteki bir hedef kitle yaklaşık olarak 40 milyar dolar hacminde bir piyasayı işaret etmekte.

Mikro sigorta, özellikle gelişen piyasalardaki düşük gelir sahibi hane halkını hedefleyen ve bu grup içeri­sinde sigortalanma oranının artırılmasını amaçlayan bir sigorta türü. “Mikro” kelimesi sigorta ürününün dar teminat kapsamını ve düşük prim bedellerini temsil ediyor. Mikro sigorta sayesinde alt gelir gru­buna dahil olan hane halkları sahip oldukları riskleri yönetebilme imkanına sahip oluyor ve bu şekilde kişilerin yaşam kaliteleri artıyor. Sigorta şirketi ise gelişen piyasalarda ve alt gelir grubunda marka bilinirliliğini artırıyor, geniş bir müşteri portföyü ve veritabanı oluşturarak uzun vadeli büyüme için önemli bir kaynağa ulaşma imkanı buluyor.

Mikro sigorta ürünlerinin yapısını incelediğimizde, faaliyet gösterilen pazarın regülatif yapısının izin verdiği çerçevede, hedef kitlenin alım gücünün mik­ro sigorta ürünlerinin kolay anlaşılabilirlik özelliği ve dağıtım kanalı etkinliğiyle birleşerek mikro sigorta pazarını oluşturduğunu görüyoruz.

Düşük teminat ve dolayısıyla düşük prim özellikle­rine sahip mikro sigorta türleri, kullanım alanlarına göre yangın, kaza, doğal afet, hayat ve hayvancılık branşlarında karşımıza çıkıyor. Ürün çeşitliliği burada da ihtiyaca göre şekilleniyor.

Mikro Sigorta Nasıl Gelişir?

Mikro sigortada teminat ve sigorta şirketinin sorum­lulukları klasik sigorta ürünleriyle kıyaslandığında daha dar kapsamlı, pazarlama ve dağıtım kanalları gibi maliyetler için bütçelerin daha sınırlı olduğu görülüyor. Mikro sigortanın genellikle toplumsal bir dernek, vakıf, proje, risk havuzu uygulamaları gibi dayanışma unsurlarıyla işbirliği içerisinde uygulan­ması ve bazı düzenlemelerle vergiden muaf tutulması ise proje maliyetini azaltan ve uygulamanın etkinliğini artıran diğer unsurlar.

Dünya genelindeki uygulamalar incelendiğinde, mikro sigortanın pazar başarısı, piyasada yer alan standart ürün içeriklerinden farklı olarak alt gelir grubuna yönelik ürün özelliklerine sahip olmasına ve geniş da­ğıtım ağı aracılığıyla hedeflenen tüketici grubuyla buluşturulmasına bağlı. Bunun yanında düşük gelir grubunda görülen yetersiz sigorta bilinci, düşük ma­liyetli bir iş modeli geliştirilebilme fikrinin zorluğu, sektörü düzenleyen kanunların mikro sigorta ürü­nünü ve ürün sahibi sigorta şirketlerini destekleyici nitelikte olup olmadığı mikro sigorta ürününün başarısını etkileyen diğer etkenler.

Dünyada Mikro Sigorta Uygulamaları

Dünya genelinde alt gelir grubunda dolayısıyla mik­ro sigorta hedef kitlesi içerisinde yer alan yaklaşık 4 milyar kişi olduğu tahmin ediliyor. Bu büyüklükteki bir hedef kitle 40 milyar dolar hacminde bir piyasayı işaret ediyor. Alt gelir grubunun en yoğun bulundu­ğu bölgelerin başında ise nüfusunun yüzde 70’inin bu grup içerisinde yer aldığı Asya-Pasifik bölgesi geliyor. Bu bölgede mikro sigorta ürünlerinin yoğun olarak tercih edildiği ülkelerin başında ise büyüyen ekonomisiyle Hindistan yer alıyor.

Dünyanın diğer bir ucundaki yüksek alt gelir grubu potansiyeline sahip bölge ise Latin Amerika. Bu bölgede özellikle Brezilya, Meksika ve Peru yüksek mikro sigorta potansiyeline sahip ülkeler. Kredi sigortaları gibi düşük gelir grubuna finansal destek sağlayan mikro sigorta örnekleri yanında belli ürün veya meslek gruplarında alt gelir grubu men­suplarının üretim veya hizmetlerini teminat altına alan ve bu özelliğiyle alt gelir grubunda yer alan hane halkının yaşam kalitesine katkıda bulunan, yüksek sosyal etkiye sahip mikro sigorta uygulamaları da bulunmakta.

Afrika, Güney Amerika ve Asya gibi yüksek po­tansiyel sahibi bölgeleri incelediğimizde, özellikle 2009–2012 yılları arasında mikro sigorta ürün kulla­nımındaki yüksek artış dikkati çekici. Bu dönemde yerel yönetimler ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO), Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Prog­ramı (WFP), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Micro Insurance Innovation Facility, Women’s World Banking (WWB) gibi uluslararası organizasyonların işbirliğiyle, özellikle tarım sektöründe çalışanlar ve onların üretimleri mikro sigorta uygulamalarıyla desteklendi. Böylece hem kişilerin hem de elde ettik­leri ürünlerin teminat kapsamına alınması sağlandı. Bu süreç, mikro sigorta uygulamalarının başarılı bir örneği oldu. Bölgenin sosyo-ekonomik yapısında daha olumlu sonuçlar elde edildi ve tarım alanında kesintisiz üretim ve istihdam süreci başlatılabildi.

Yüksek alt gelir grubu nüfusa sahip diğer bir ülke Hindistan’da ise sigorta sektörü düzenleyici kurumu IRDA (Sigorta Düzenleme ve Geliştirme Otoritesi) ta­rafından sigortacıların portföylerinin belli bir yüzde­sini kırsal kesim ve sosyal kuruluşlara kullandırılması zorunlu hale getirildi. Ayrıca ülke yönetimi, özellikle sağlık ve tarım alanlarında özel sigorta şirketleriyle işbirliği içerisinde sübvansiyon faaliyetlerinin etkinli­ğini artırmayı amaçlayan faaliyetler yürüttü.

Mikro sigorta uygulamalarına baktığımızda, sigortalı tarafından ödenmesi gereken prim bedelinin veya proje büyüklüğüne göre reasürans bedellerinin de uygulama sponsorları tarafından karşılanabildiği görülüyor. Etiyopya’daki tarım faaliyetlerine kuraklık sigortası sağlayan geniş kapsamlı bir proje için reasü­rans desteğinin bedelsiz olarak Swiss Re tarafından projeye bağışlanması bu uygulamaya güzel bir örnek teşkil etmekte.

Türkiye’deki Uygulamalar

Türkiye piyasasında ilk mikro sigorta uygulamalarının dernek, vakıf ve özel amaçlı projeler aracılığıyla başladığını görüyoruz. Alt gelir grubunun gelir düzeyinin artırılmasını ve iş imkanları yaratılmasını amaçlayan projeler mikro sigorta uygulamalarıyla destekleniyor, dar kapsamlı teminatlar düşük prim bedelleriyle sigortalılarla buluşuyor. Bu konuda ilk örneğin, 2011 yılında Tür­kiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) ve Güneş Sigorta işbirliğiyle dar gelirli kadınların ekonomik yaşama ka­tılmaları amacıyla gerçekleştirilen proje olduğu görü­lüyor. Bu projeye dahil olan bireyleri kapsayan mikro sigorta prim bedeli sponsorlar tarafından karşılandı.

Hindistan örneğinde olduğu gibi, düzenleyici kurum tarafından şirketlere portföy dağılımlarıyla ilgili bildirilebilecek önerilerin yanı sıra getirilecek teşvik ve vergi kolaylıkları, mikro sigorta uygulamalarının ülkemizde de her sigorta şirketi tarafından gerçekleş­tirilen bir sosyal proje olmasını sağlayacaktır.

Daha adil bir gelir dağılımı için…

Mikro sigorta, bir sigorta ürünü olmasının ötesinde ge­lir dağılımının daha adil hale getirilmesi ve sigortanın sağladığı güvencenin alt gelir grubu arasında yaygın­laştırılması gibi sosyal hedeflere de hizmet eden bir faaliyet. Dünya genelinde yukarıda belirtilen kurum­larla yürütülen projelerde hayat bulan mikro sigorta, ülkemizde de sigortanın sağlayacağı güvenceye ihtiya­cı olan ancak prim bedelleri nedeniyle bu güvenceden mahsur kalan kesimin sigortayla tanışmasında önemli bir misyon üstlenecek. Sigorta şirketleri açısından ise bu kesime ulaşılabilmesi ve sigortalanma bilincinin artı­rılması açısından büyük bir fırsat.

Mikro sigorta projelerini destekleyen şirketlerin sayı­sının artması ve mikro sigorta kapsamında bağışlanan bedellerin ihtiyaç sahipleriyle buluşturulabilmesi, sigortanın toplumsal etkisinin gösterilebilmesi açısın­dan da büyük önem taşımakta.

#MicroInsurance, #MicroInsuranceInnovationFacility, #ProtectionGap, #Sustainability, #IncomeInequality, #Penetration, #ZeynepStefan

 1,874 total views

Artan nüfus, değerlenen gayrimenkuller ve özellikle afet bölgelerinde görülen kontrolsüz yerleşim yerleri beraberinde yükselen hasar maliyetlerini getirmekte. Bu maliyet aslında sigortanın sosyal faydasının önemini de bize gösteriyor. Özellikle sigortasız olan hasarların tazmin sorumluluğu hükümet tarafından vergilerle karşılanmaya çalışılıyor ve olası bir düzensizliğin engellenmesi için, örneğini Van depreminde de gördüğümüz gibi, hasar gören ve DASK sigortası da olmayan konutlarda yaşayanlar için yeni ev taahhütleri veriliyor. Aslında ülkemizdeki sigorta penetrasyonuna indirilen en büyük darbe bu. Sigortalıların bir nevi tedbirli olmaları dolayısıyla cezalandırıldıkları bu uygulama ile sigortalı olmaya inanç zedelenmiş oluyor.

Sigorta piyasasını olumsuz etkileyen bu gibi uygulamalara ilaveten hasar maliyetlerinin sigorta şirketlerinin yatırım gelirleri, sıfır faiz ortamında azalmaya devam ediyor. Sigorta şirketleri ve reasürör firmalar arasında yatırım benzeri bir ilişki olmakla birlikte büyük tutarlı hasarlar söz konusu olduğunda, reasürör fiyatlamayı ve üstlenmek istediği riski sigortacı aleyhine değiştirebildiğinden sigortacının elde etmeyi planladığı kar düşmekte. Ayrıca kayıpların büyüklüğü nedeniyle sigorta şirketleri üstlendikleri riskleri ve risklerin yer aldığı bölgeleri sınırlama yolunu seçmekteler. Bu uygulamalar da prim üretimini sınırlayan diğer faktörler olarak karşımıza çıkmakta. Bu olumsuz ortamda yatırım opsiyonlarının sigortacılar için çeşitlendirilmesi, geleneksel reasürans programlarına ve devlet desteklerine alternatif olabilecek risk bazlı teminat ürünlerinin geliştirilmesi ihtiyacını doğurdu ve böylece yeni bir sermaye piyasası yatırım ürünü oluşturuldu. Risk bazlı teminat ürünü (risk-linked securities) olarak adlandırabileceğimiz bu yatırım ürünü sigorta şirketleri için reasürans teminatının, sigortalılar için ise sigorta teminatının bazı özelliklerini bünyesinde bulunduruyor.

CAT tahvilleri (CAT Bonds) ise bu yeni yatırım seçenekleri içerisinde şu anda en popüler olanı. Tahviller adını katastrofik risk (Catastrophic Risk) kelimesinden alıyor. Katastrofik riskler fırtına, deprem, hortum gibi doğal afetler veya büyük terör saldırılıları gibi insan yapımı olan ve ciddi finansal kayıplara neden olan ancak önceden tahmin edilmesi zor olan olayların taşıdığı riskler anlamına gelmekte.

CAT tahvilleri piyasasının oluşumunu hazırlayan ise 1990’lı yıllarda meydana gelen Andrew fırtınası ve Northridge depremi. 1992 yılı Ağustos ayında meydana gelen Andrew kasırgasında ortaya çıkan 30 milyar dolarlık kaybın yalnızca 15,5 milyar doları sigortalı idi. Hasarla alakalı ödemeler sigorta şirketlerinin sermaye yapılarını öyle olumsuz etkiledi ki ek rezerv gerekliliğinden dolayı penetrasyon oranları düştü. Sermaye krizi sonrasında 11 sigorta şirketi iflas etmek zorunda kaldı. Sigorta piyasasına inen ikimnci darbe ise 1994 yılının Ocak ayında meydana gelen ve Los Angeles’ın Northridge bölgesini etkileyen 6,7 büyüklüğündeki depremdi. Toplamda 30 milyar dolara yaklaşan hasarın sadece 12,5 milyar doları sigortalı idi. Deprem sonrası deprem riskine verilen teminatlar dramatik bir şekilde düştü ve piyasa inanılmaz derecede küçüldü. Sigorta piyasasına son darbe ise 1995 yılı Kobe depremiyle geldi. 147 milyar doları bulan toplam hasar maliyetinin sadece 4,1 milyar doları sigortalı idi. Bu gelişmeler ve sonrasında reasürans piyasasında yaşanan çalkantılar sigorta piyasasını çok olumsuz etkiledi. O yıllarda sigorta şirketleri tarafından primlerinin %54’ü reasürans şirketlerine aktarılıyordu ve bu durum beraberinde sigorta şirketleri için büyük bir finansal sıkıntıyı beraberinde getirdi. Amerikan sigortacılık piyasasında yapılan araştırmalarda elde edilen önemli bir veri bu olumsuz etkinin sadece hasarın olduğu branşla sınırlı kalmadığını da gösteriyor. Yüksek maliyetli katastrofik hasarların öncelikle o hasar branşı dışındaki sigortalar için sahip olunan sermayeyi erittiği, sonrasında ise reasürans piyasalarında ilgili branşa olan talebi azalttığı görülmekte.

Bu olumsuz ortamın sigorta piyasasına armağanı ise CAT tahvilleri oldu. Tahvilin ihracı için öncelikle bir sigorta şirketi belli bir bölgede sigortaladığı varlıkların değerlerinden oluşan bir portföy oluşturuyor. Bu portföyün finansal yeterliliğini sağlayabilmek için önünde iki yol var. Reasürans şirketlerini devreye sokarak riskinin belli bir bölümünü komisyon karşılığı devredebilir veya bir CAT tahviline sponsor olarak bu riski yatırımcıya aktarabilir. Bir yatırım bankasının yardımı ile tahvilin piyasaya sunulabilmesi için bir SPE (special purpose equity) oluşturulur. Tahvili alan yatırımcı LIBOR oranı ile birlikte, genellikle %3 ile %20 arasında değişen oranlarda bir kupon bedeli öder. Tahvili alırken belirtilen katastrofik riskin gerçekleşmemesi durumunda yatırımcı belirlenen faizle birlikte anaparasını geri alır. Riskin gerçekleşmesi durumunda ise yatırımcılardan elde edilen kaynaklar hasarın tazmin edilmesi için kullanılır ve yatırımcılara herhangi bir ödeme gerçekleştirilmez. Örneğin Türk bir sigorta şirketi Ayamama deresi bölgesinde sele karşı sigortaladığı varlıklarla alakalı bir CAT tahvili oluşturabilir ve tahvilin süresi olan bir yıl içerisinde tahvilde belirtilen özelliklere sahip bir sel olmaz ise belirtilen getiriyi yatırımcısına öder. Eğer sel gerçekleşirse yatırımcılardan topladığı fonlar ile kendisine iletilen hasar taleplerini karşılar.

CAT tahvillerinin yatırımcılar ile buluşabilmesi için yatırım bankaları veya sigorta brokerları özel bir reasürans ürünü (SPRV – Special Purpose Reinsurance Vehicle) tanımlıyor ve sponsor bir şirket bulabilmek için sermaye piyasasına sürüyor. Tahvile konu olan katastrofik risk gerçekleşmediği müddetçe, genellikle bir yıl olan yatırım sürecinin sonunda, elde edilmesi taahhüt edilen gelir yatırımcıya ödeniyor. Menkul kıymetleştirme (securitization) olarak adlandırılan bu süreç sayesinde sigortacılar sermaye piyasalarında geniş yatırım imkânlarına kavuşuyorlar. Tahvilleri çıkarma maliyeti yasal, muhasebesel ve teknolojik gibi rutin maliyetleri içermekte ancak bu tahvil işlem ücretleri geleneksel reasürans ürünlerine göre daha yüksek. Söz konusu işlem maliyetlerinin zaman içerisinde azalacağını öngörebiliriz.

Yatırım ürünü olarak CAT tahvillerinin bilinilirliğinin az olması, konu olan katastrofik riskin gerçekleşme olasılığının tahmin edilememesi ve tahvillerin işlem hareketlerinin takip zorluğu CAT tahvillerinin şimdilik sahip olduğu olumsuz özellikler. Az biliniyor olmasına rağmen yatırımcıların ortak oldukları riskle alakalı değerlendirme kabiliyetlerinin artması ve piyasadaki getirinin yükselmesi durumunda CAT tahvil piyasasının büyük bir potansiyele sahip olduğu ve ürün çeşitliliğinin yatırımcının yaratıcılığı ile sınırlı olduğu uzmanlar tarafından dile getiriliyor.

Katastrofik riskin bu şekilde bir ürün ile dağıtılması ve yatırıma yöneltilmesi ile ilgili ilk çalışma Wharton School profesörlerinin çalışmaları sonucunda oluşturuldu. İlk deneysel ürünler sigorta devi AIG ve reasürör Hannover Re tarafından piyasaya sürüldü. Tahvillerle alakalı ilk işlemler ise 1992 yılında Chicago Ticaret Odası’nda (CBOT – Chicago Board of Trade) gerçekleştirildi. 1998 ve 2001 yılları arasında yaklaşık 1 milyar Dolar olan piyasa büyüklüğü, 11 Eylül’de yaşanan terör saldırısının ardından ikiye katlandı.  2006 yılında yaşana Katrina kasırgası sonrasında tahvillerin piyasa büyüklüğü 4 milyar Dolar’a ulaştı.

Tahvillerin en önemli özelliği sigortanın da sigortalanması mantığındaki gibi tahvile konu olan riskin de gerçekleşme riskinin yatırıma konu olabilmesi. Örneğin 2003 yılında Citi Group katastrofik tahvil piyasasındaki olası bir kriz sonucunda ortaya çıkacak zararı tazmin etmek için bir istikrar tahvili piyasaya sürmüştü. İnsan yapımı katastrofik hasarlar da CAT tahvillerine konu olabildiğinden denetim firmalarının veya sigorta şirketlerinin taşıdığı sistematik riskin finansal kayba dönüşebilmesi riskinin dağıtılabilmesi için bir tahvil oluşturulması gerektiği de akademisyenler tarafından belirtilen diğer bir fikir.

 

#CatBonds, #RiskManagement, #RiskLinkedSecurities, #CatastrophicRisk, #SpecialPurposeReinsuranceVehicle, #SpecialPurposeEquity, #ZeynepStefan

 2,441 total views